Inhoud van "Over de namen en naamgenoten"
9 Wet, recht en gezag in het Alte Land
Rieper
9.1 Boeren grondbelasting in de Zweedse tijd - de "contributie"
"(...) Met de heffing van de contributie werden door de Zweedse regering van het Altes Land 6 contributie- ontvangers belast, die het door hun opgehaalde geld moesten afdragen aan een hoofd-ontvanger. Deze laatste rekende weer met de rijks-landrentmeester af. Ieder van deze personen ontving van de door hem ge‹ncasseerde belastingbedragen een zeker, geenszins klein percentage. En zo kwam het, dat tijden van nood, die onder de Zweedse regering de regel waren omdat de staat veel meer behoefte aan geld had gekregen, voor de contributie-ontvangers bijzonder winstgevend waren. 'Den een sin Uhl is den anner sin Nachtigall'. Van de ontvangers van Jork zijn de volgende te noemen:
- Petrus tho Aspern, organist in Jork, vanaf 1659;
- Albert Rieper, 1680-1695;
- Johann Rieper, zijn zoon, Hausmann in Wester-Ladekop aan de beek, 1695-1706;
- Peter Wilkens in Jork (Bürgerei), 1706-1742
- Claus Köpke in de Bürgerei, ook hoofd-ontvanger en 'Gerichtsvogt'), van ca. 1742- ca. 1770;
- Johann Köpke in de Bürgerei, ook hoofd-ontvanger en 'Gerichtsvogt', van ca. 1770-1795;
- Heinrich zum Felde, Hausmann in Oster-Jork, hoofd-ontvanger en hoofd-burgemeester, 1795-1805;
- Johann Stegmann, Hausmann in de Bürgerei, hoofd-ontvanger en 'Gerichtsvogt', 1805-1811.
In de Franse tijd werd deze contributie vervangen door de gestaffelde grondbelasting. (...)"
9.2 Riepers als burgemeesters en dijkrechters te Jork
Onder de 'Hauptleute und Bürgermeister' staan onder vele anderen vermeld:
- "1596 Peter Riper, Thom Jorcke, Oldeste Burgemeister";
- "1793 Hinrich zum Felde, Oster-Jork, Oberbürgermeister".
Onder de 'Deichrichter von Jork/Ladekop' staan onder vele anderen vermeld (de vier Riepers volgden elkaar op):
- "1725 Jacob Rieper, Oster-Jork";
- "1729 Jacob Rieper, Oster-Jork";
- "1737 Peter Rieper, Oster-Jork";
- "1761 Jacob Rieper, Wester-Jork";
- "1796 Jacob zum Felde, Jork".
9.3 Over recht en gerecht in Jork in het Altes Land
De oudst bekende voorvader van de Rotterdamse familie Riper (Johann Riper) was Gerichtsvogt, Vogt im Wischgericht. Om een beeld te vormen van wat dit beroep inhield, volgt hier een beknopt overzicht van het plaatselijk bestuurs- en rechtssysteem.
Jork als ambts- en gerechtszetel
Al in de 14e eeuw worden de belangen van de aartsbisschop van Bremen, de landsvorst, in het Alte Land door twee graven waargenomen. een van hen werd uit de kringen van de Bremer adel, de tweede was een grondeigenaar (uit de "Hausmannstand"). De graven werden ter zijde gestaan door de Landschreiber, die in de Zwedentijd de titel van van een landssecretaris voerde.
Zij oefenden het burgerlijk recht en het politiegezag uit, voor zover de zaken niet onder verantwoordelijkheid van de Siedest- en de adellijke Patrimonialgerichten vielen. Bovendien waren zij aanwezig bij het Landgräfting, dat tweemaal per jaar, in jamuari en met Pinksteren, in Jork zitting hield. Het was bevoegd tot het behandelen van beroepsaangelegenheden voor geschillen van minstens 50 Mark en zaken vallend onder het politierecht, bovendien als schepenbank voor rechtsonderrichtingen, die zich op het Altländer gewoonterecht baseerde en die dit recht toen als "Fluchtordele" vastlegden.
Bij gelegenheid van het Landgräfting waren zij ook bij belangrijke aangelegenheden van de strafrechtsbeoefening als "Driegezworenenraad" actief, zo genoemd omdat de leden noch als hoofdlieden, noch als voogden resp. schepenen of als dijkbeambte beëdigd waren.
Assessoren van het Landgräfting waren 71 personen, namelijk:
- de twaalf hoofdlieden met de bovenburgemeester,
- de zeven Siedestgerichtsvögte van Hollern, Huttfleth, Steinkirchen, Mittelnkirchen, Jork, Estebrügge en
- Ninkop, met elk drie schepenen,
- de dijkrechters en gezworenen uit de zeven
dijkrechterschappen Hollern, Huttfleth, Steinkirchen, Guderhandviertel, Mittelnkirchen,
Jork en Königreich, samen 31 mannen
De graven waren ook werkzaam op het Gräfting van Borstel, het Vijfdorpengerecht van Twielenfleth en het Gerecht Hasselwerder.
Het omstreeks 1659 voor het Alte Land gebouwde gerechtsgebouw is het bekende Portausche Haus, gelegen in de Bürgerei in Jork, in de onmiddellijke nabijheid van het oude "Hof zum Jork", dat destijds door de eerste graaf van de Zwedentijd, Matthäus von Haren, bewoond werd. Naar de boven gelegen grote zaal, waarin het Landgräfting, de Driegezworenenraad en ook de Landsvergadering gehouden werden, voerde eens een rijkelijk versierde wenteltrap.
(.....)
(Bronnen: 9.1 750 Jahre Jork-Borstel (1221-1971) - ein Beitrag zur Geschichte des Alten Landes, Carl Röper, FVV zwischen Lühe und Este e.V., Jork - 1971, blz. 96; 9.2 idem, blz. 47 resp. 77; 9.3 idem, blz. 56 e.v.; 9.3 idem, blz. 56 e.v.)
Terug naar: INHOUD
© 1997 John Riper